Waste Not အမိႈက္ျပတိုက္

အမႈိက္ထဲက အႏုပညာ

Waste Not သည္ တ႐ုတ္အႏုပညာရွင္စုန္သုန္ (Song Dong)  ျပသသည့္ ျပခန္းပစၥည္းတစ္ခု၏ အမည္ျဖစ္သည္။ “မစြန္႔ပစ္နဲ႔” ဟု အဓိပၸာယ္ရေသာ ယင္းျပကြက္တြင္ စုန္သုန္သည္ ကြယ္လြန္သြားရွာၿပီျဖစ္ေသာ သူမိခင္ပိုင္ဆိုင္ေသာ ပစၥည္းေပါင္း ၁ ေသာင္းေက်ာ္ကို ခင္းက်င္းျပသထားသည္။ သူ၏ မိခင္သည္ ျပန္လည္အသုံးျပဳ၍ရေသာ ပစၥည္းမ်ားကို မစြန္႔ပစ္ဘဲေနခဲ့သည္ဟုသိရသည္။     သူ၏ ၿခဳိးၿခံေခြၽတာမႈႏွင့္ ပစၥည္းမ်ားကို ျပန္လည္ျပဳျပင္ အသုံးခ်ျခင္းအေလ့အထသည္ ၁၉၅ဝခုႏွစ္ႏွင့္ ၁၉၆ဝ ခုႏွစ္ ၾကားကာလတြင္ ျဖစ္ေပၚခဲ့ေသာ တ႐ုတ္ျပည္တြင္းဆင္းရဲမႈဒဏ္မ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ရသည္ဟု စုန္သုန္က ေျပာျပခဲ့သည္။

မိခင္ဆႏၵ 

၂ဝဝ၂ခုႏွစ္တြင္ စုန္သုန္၏ ဖခင္ကြယ္လြန္ခဲ့ၿပီးေနာက္ပိုင္း သူ႔မိခင္၏ ပစၥည္းမ်ားအေပၚ စြဲလမ္းစိတ္သည္ ပိုမိုျပင္းထန္ခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ စုန္သုန္ႏွင့္ သူ၏ ညီမတို႔သည္ မိခင္ႀကီး၏ စိတ္သက္သာရာရေၾကာင္းအေနႏွင့္ ယင္းပစၥည္းမ်ားကို အႏုပညာဖန္တီးမႈတစ္ခု (an art installation) အျဖစ္ေဖာ္ျပရန္ ႀကိဳးစားခဲ့ၾကသည္။ ထုိ႔ျပင္ မိသားစု တစ္စု၏ အေတြ႕အႀကဳံက ေရာင္ျပန္ဟပ္ေသာ ေခတ္သစ္တ႐ုတ္သမိုင္းအတြက္ လည္း ရည္ရြယ္ခဲ့သည္။

စုန္သုန္တို႔ မိသားစုသည္ အလယ္အလတ္တန္းစားမွာ ပါဝင္ခဲ့ေသာ္လည္း “ယဥ္ေက်းမႈ ေတာ္လွန္ေရး” ကာလအတြင္း (၁၉၆၆-၁၉၇၆)မွာ သူ၏ ဖခင္ဖမ္းဆီးျခင္းခံခဲ့ရၿပီး သူ႔မိခင္ Zhao Xiangyuan  က မိသားစုကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ခဲ့ရသည္။ စုန္သုန္ကို ၁၉၆၆ခုႏွစ္ တြင္ ေပက်င္းၿမိဳ႕၌ ေမြးဖြား ေသာေၾကာင့္ ဆယ္ေက်ာ္ သက္ အရြယ္ သာျဖစ္သည္။ သူ၏ ဖခင္သည္ သူ၏ ပန္းခ်ီအႏုပညာစိတ္ဝင္စားမႈကို အားေပးျခင္းမရွိခဲ့ေပ။ သို႔ေသာ္ ၁၉၈၉ခုႏွစ္တြင္ ေပက်င္းၿမိဳ႕ Capital Normal တကၠသိုလ္မွ အႏု ပညာ ဘာသာ ရပ္ျဖင့္ ဘြဲ႕ရရွိခဲ့သည္။

အႏုပညာဒႆန

စုန္သုန္၏ အႏုပညာဖန္တီးမႈမ်ားသည္ ေျပာင္းလဲျခင္းႏွင့္ မၿမဲေသာ နိယာမသေဘာတရားမ်ားကို ေဖာ္ျပသည္။ ေတာက္ဝါဒီ D(Taoist) တစ္ဦးျဖစ္ေသာ စုန္သုန္က Vistual art သည္ ေတာက္အေတြးအေခၚကို ရွာေဖြရာတြင္အား အႀကီးဆုံးလမ္းစဥ္ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုခဲ့သည္။ ေတာက္ဝါဒအရ သဘာဝတရားကို သာမန္အျမင္၊ အေတြး၊စိတ္ကူးတို႔ျဖင့္ ဖြင့္ဆိုရွင္းျပ၍ မရႏိုင္ဟု စုန္သုန္က ဆုိသည္။

ဘဝလမ္းေၾကာင္း

၁၉၉၂ခုႏွစ္တြင္ စုန္သုန္သည္ သူ၏ အႏုပညာသူငယ္ခ်င္း Yin Xiuzhen ႏွင့္ လက္ထပ္ခဲ့ၿပီး အႏုပညာမ်ားကို ဆက္လက္စမ္းသပ္လုပ္ကိုင္ခဲ့ၾကသည္။၁၉၉၅ ခုႏွစ္မွစ၍ စုန္သုန္သည္ ေန႔စဥ္ဒိုင္ယာရီ ေရးျခင္းကို စတင္ခဲ့သည္။ စာေရးရာတြင္လည္း မင္ထက္ ေရသန္႔ကို အသုံးျပဳၿပီး ေက်ာက္ျပားေပၚတြင္ ေရးသားျခင္းျဖစ္သည္။ သူသည္ တိဘက္သို႔လည္း မၾကာခဏ သြားေရာက္ခဲ့သည္။ စုန္သုန္ႏွင့္ သူ႔ဇနီးတို႔သည္ ေပက်င္းကို အႏုပညာဖန္တီးမႈ၏အဓိကအေၾကာင္း အရာအျဖစ္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။

အႏုပညာဖန္တီးမႈ

သမုိင္းဝင္ ေပက်င္းၿမိဳ႕ႀကီးသည္ ေခတ္မီအေဆာက္အအံုမ်ားေၾကာင့္ ၿဖိဳဖ်က္ခံေနရသည္ဟု စုန္သုန္က ျမင္သည္။ ” ၿမိဳ႕ေတာ္အား စားသုံးျခင္း”  (Eating the City)အႏု ပညာ ဖန္တီးတင္ဆက္မႈကို ၂ဝဝ၃- ၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္မ်ားတြင္ ဘာစီလိုနာ၊ ေပက်င္း၊ ေဟာင္ေကာင္၊ လန္ဒန္၊ ေအာက္စဖို႔ဒ္ႏွင့္ ရွန္ဟိုင္းၿမိဳ႕မ်ားတြင္ ျပသခဲ့ရာ လူႀကိဳက္ မ်ားခဲ့ သည္။၁၉၉၇ခုႏွစ္တြင္ Touching My Father  တင္ဆက္မႈကို လုပ္ခဲ့သည္။ ကမၻာေက်ာ္ Waste Not  တင္ဆက္မႈကိုမူ ၂ဝဝ၅ခုႏွစ္တြင္ ေပက်င္းၿမိဳ႕၌ စတင္ျပသ ခဲ့ၿပီး ကေနဒါ၊ ယူေကႏွင့္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတို႔တြင္လည္း လွည့္လည္ျပသခဲ့သည္။

” ကြၽန္ေတာ့္အေမဟာ အဝတ္စပိုင္းေတြကို အထည္ခ်ဳပ္ဖို႔ ယူလာခဲ့သည္။ ဒီလိုလုပ္ျခင္းျဖင့္ အစိုးရကေပးတဲ့ အဝတ္အစားကူပြန္္ေတြကို ဝယ္စရာမလိုေတာ့ ဘူးလို႔ လည္း ေျပာတယ္” ဟု စုန္သုန္က သူ႔မိခင္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေျပာဆိုခဲ့သည္။ သူ၏ မိခင္သည္ “မစြန္႔ပစ္နဲ႔” (Waste Not) အေလ့အထကို Fobao (တ႐ုတ္အေခၚ) ေမွာ္ လက္နက္တစ္ခုလို သေဘာထားၿပီးဆင္းရဲမႈကို တိုက္ခိုက္ကာကြယ္ ေပးႏိုင္သည္ဟု ယုံၾကည္ေၾကာင္းလည္း ေျပာျပခဲ့သည္။ Waste Not ျပပြဲကို ၂ဝဝ၅ခု ႏွစ္တြင္ ေပ က်င္းၿမိဳ႕၌ စတင္ျပသခဲ့ၿပီး ၂ဝ၁ဝခုႏွစ္တြင္ Song Dong: Dad and Mom, Don’t Worry about US, We Are All Well (စိတ္ မပူပါနဲ႔ ေမေမ၊ ကြၽန္ေတာ္တို႔အားလုံး အဆင္ေျပေနပါတယ္)ဟူ၍ နာမည္ေျပာင္းလဲခဲ့သည္။ ၂ဝ၁၁ခုႏွစ္ ဆန္ဖရန္စစၥကိုၿမိဳ႕တြင္ ျပသခဲ့ေသာပြဲ၌ စုန္သုန္သည္ သူ႔မိခင္ပစၥည္းမ်ားသာမက မိသားစု ႏွင့္ ပတ္ သက္ေသာ ဓာတ္ပုံ အႏုပညာတင္ဆက္မႈကိုပါ ျပသခဲ့သည္။

ျပခန္းတြင္သြားတိုက္ ေဆးဘူးခြံမ်ား၊ ပန္းကန္လုံးမ်ား၊ ကစားစရာမ်ား၊ ပုလင္းမ်ား၊ ေဖာက္တံမ်ား၊ ဘူးခြံမ်ား၊ ေဘာပင္မ်ား၊ ခဲတံမ်ား၊ အဝတ္အထည္မ်ား၊ ဖိနပ္မ်ား စသည္ ျဖင့္ ပစၥည္းမ်ားစြာ ပါဝင္သည္။ ယင္းတို႔အနက္ ဆပ္ျပာတုံး ေဟာင္း ကေလးမ်ားကို စုန္သုန္အႏွစ္သက္ဆုံးျဖစ္သည္။ ” ဒီ ဆပ္ျပာတုံးေလးေတြကို ကြၽန္ေတာ့္ ကို အေမက မဂၤလာလက္ေဆာင္အျဖစ္ေပးခဲ့တာပါ” ဟု စုန္သုန္က ေျပာျပသည္။

ဆုတံဆိပ္မ်ား

စုန္သုန္သည္ ၂ဝဝဝ ခုႏွစ္တြင္ UNESCO Bursory Laureate ဆုရရွိခဲ့သည္။ ၂ဝဝ၆ခုႏွစ္တြင္ ေတာင္ကိုရီးယားႏိုင္ငံ Gwanju Biennale  မွ ခ်ီးျမႇင့္ေသာ Grand Award  ဆုကိုလည္းရရွိခဲ့သည္။ ကမၻာေက်ာ္သတင္းဌာနႀကီးမ်ား ျဖစ္ၾကေသာ  The New York Times, BBC, The Independent တုိ႔အျပင္ Architects Journal  တို႔ကလည္း စုန္သုန္၏ အႏုပညာဖန္တီးမႈကို ခ်ီးက်ဴးေ