အင္တာနက္စြဲေရာဂါ

ခုေခတ္ဟာအင္တာနက္ေခတ္ျဖစ္တာ
နဲ႔အမွ်၊ အင္တာနက္ရဲ႕ေကာင္းက်ဳိးေတြေၾကာင့္လူေတြ အက်ဳိးေက်းဇူးရၾကတယ္။
ဒါေပမယ့္ဒါဟာ
အင္တာနက္ကုိမဇၥ်ိမပဋိပဋာနည္းနဲ႔သုံးတတ္သူေတြအတြက္ျဖစ္ပါတယ္။
အလြန္အကၽြံစဲြလမ္းသြားမိသူေတြကေတာ့ ဘိန္း၊ အရက္၊ ေဆးစတာေတြလုိ
အင္တာနက္စဲြေရာဂါရတတ္ပါတယ္။
ေရာဂါအေၾကာင္း(About disorder)
..တျခားဘိန္း-ေဆးေတြလုိပစၥည္းကုိစဲြတဲ့ substance addiction မဟုတ္ဘဲ ခ်က္ေနရတာ၊
ဘေလာဂင္ေနရတာ၊နက္ေရွာ့ပင္ေနရတာစတဲ့ လုပ္ေဆာင္မွဳကုိစဲြတဲ့ process
addiction ျဖစ္ပါတယ္။
ေရာဂါလကၡဏာမ်ား(Symptoms)
…ယဥ္ပါးသြားျခင္း(tolerance)
အင္တာနက္သုံးတဲ့အခ်ိန္မ်ားေနေပမယ့္ ဆက္ျပီးဆက္ျပီးသုံးခ်င္ေနတာ၊ အခ်ိန္နည္းတယ္လုိ႔ခံစားရ၊ စိတ္ေက်နပ္မွဳမရတာ။
… ေဆးျဖတ္လကၡဏာမ်ားခံစားရျခင္း( withdrawal symptoms)
အင္တာနက္သုံးတာေလွ်ာ့ခ်လုိက္ရရင္၊ စိတ္မေပ်ာ္တာ၊ စိတ္တုိစိတ္ဆတ္လာတာ၊
စိတ္ဓာတ္က်သလုိခံစားရတာ၊ စိတ္အလုိမက်သလုိခံစားရတာ။ အင္တာနက္သုံးေနတုန္းမွာ
အေႏွာက္အယွက္ေပးသလုိျဖစ္ရင္ ပုံမွန္ထက္ပုိျပီးစိတ္တုိလာတာ။
အင္တာနက္ၾကည့္ေနရမွ စိတ္ေပ်ာ္ရႊင္ေက်နပ္မွဳရတာ။
…ပုံမွန္အခ်ိန္ေတြမွာပါ အင္တာနက္နဲ႔ပတ္သက္တာေတြးေနမိတာ၊ ဥပမာ-ဘေလာ့ဂ္မွာ ဘာတင္လုိက္မယ္၊
ဘယ္သူ႕ဆီသြားမလည္ရေသးဘူးစသျဖင့္ ေစ်းသုံးေနရင္းစဥ္းစားေနမိတာမ်ဳိး။
…အင္တာနက္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့အိပ္မက္မၾကာခဏမက္တာ။
…type ရုိက္သလုိမ်ဳိးလက္ဂနာမျငိမ္လွဳပ္ရွားတတ္လာတာ။
…စိတ္ကူးထားတာထက္ပုိျပီးအင္တာနက္ကုိအခ်ိန္ေပးေနမိတာ။ ဥပမာ-မအိပ္ခင္ နာရီ၀က္ေလာက္ၾကည့္လုိက္ဦးမယ္ဆုိျပီး ၂-၃ နာရီဆက္မိတာ။
… အင္တာနက္နဲ႔ပတ္သက္ဆက္ႏြယ္တဲ့ကိစၥေတြမွာ အခ်ိန္ပုိေပးေနမိတာ
(အင္တာနက္ၾကည့္တာအျပင္) ဥပမာ- ဘေလာ့ဂ္မွာတင္ဖုိ႔ စာအုပ္ရွာဖတ္တာမ်ဳိး
…အင္တာနက္ကုိ ေလွ်ာ့ဖုိ႔စိတ္ကူးေပမယ့္ မေအာင္ျမင္တာ။
…တျခားလူမွဳေရးနဲ႔ ေန႔စဥ္ဘ၀လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြပ်က္ကြက္လာတာ။ အထူးသျဖင့္ မိသားစုရွိသူေတြမွာ၊
ခ်က္ျပဳတ္သန္႔ရွင္းလုိစိတ္နည္းလာ၊ လင္မယားဆက္ဆံေရးစိတ္၀င္စားမွဳေလ်ာ့လာ၊
လိင္စိတ္အလုိဆႏၵနည္းလာ-သားသမီးေပၚ၀တၱရားပ်က္လာတာ။ တစ္ဦးထဲသမားေတြမွာ
အျပင္သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔ထိေတြ႕ဆက္ဆံမွဳနည္းလာတာ။
ေက်ာင္းသားေတြမွာအဆင့္က်လာတာ။ အလုပ္သမားေတြမွာ
အလုပ္ထဲစိတ္ပါ၀င္စားမွဳနည္းလာတာ။
…ကုိယ္လက္လွဳပ္ရွားမွဳ၊ အျပင္ထြက္အပမ္းေျဖျခင္း၊ တီဗီၾကည့္ျခင္းစတာေတြ သိပ္မလုပ္ေတာ့တာ။
…အင္တာနက္အခ်ိန္မ်ားလြန္းလုိ႔ အိပ္ေရးပ်က္ျပီး၊ ေနာက္ေန႔မနက္ေစာေစာမထႏုိင္တာ၊ အိပ္ေရးပ်က္မွဳေၾကာင့္
အင္တာနက္ထုိင္တာကလဲြျပီးဘာမွလုပ္ခ်င္စိတ္မရွိတာ၊
…အလုပ္အကုိင္၊ က်န္းမာေရး၊ အိမ္ေထာင္ေရး၀တၱရားပ်က္ေနမွန္းသိေနလ်က္နဲ႔ အင္တာနက္ကုိ
မျဖတ္ႏုိင္ဘဲျဖစ္လာတာ။
…အြန္လုိင္းကတဆင့္ မေတြ႕ဘူးမျမင္ဘူးသူ သူစိမ္းမ်ားနဲ႔မိတ္ေဆြျဖစ္-ဆက္ဆံျဖစ္တာ။
အိမ္ေထာင္ဖက္ဇနီး၊ခင္ပြန္းအျပင္ ဆက္သြယ္မွဳမ်ား
ေရာဂါျဖစ္လြယ္သူမ်ား
စိတ္ဓာတ္ေရးရာအားနည္းခ်က္ရွိသူမ်ားမွာ ဒီေရာဂါစဲြလြယ္ပါတယ္။ ငယ္ဘ၀က စိတ္အနာရဖူးသူမ်ား (psychological trauma)၊
စိတ္ဓာတ္က်လြယ္သူမ်ား၊ အမ်ားနဲ႔မဆက္ဆံခ်င္ တကုိယ္တည္းေနတတ္သူမ်ား၊
အလုပ္ဒဏ္ကုိေရွာင္တတ္သူမ်ား၊ အင္တာနက္နဲ႔စိတ္ထြက္ေပါက္ရွာတတ္သူမ်ား
ဆက္တဲြဆုိးက်ဳိးမ်ား(Complications)
က်န္းမာေရးဆုိင္ရာျပႆနာမ်ား
(၁) မ်က္စိျပႆနာ
(၂) ေက်ာေအာင့္ခါးနာ စေသာ အေၾကာဆုိင္ရာေ၀ဒနာမ်ား
(၃) လက္မ၊လက္ညိဳးႏွင့္လက္ခလယ္လက္ေခ်ာင္းေလးမ်ားထုံက်င္ျခင္းေရာဂါ -carpal
tunnel syndrome
(၄) အားအင္နည္းပါးျခင္း(fatigue)
(၅) အဆီတက္လာျခင္း-ထုိမွတဆင့္ ႏွလုံးေသြးေၾကာေရာဂါမ်ား
မိသားစုျပႆနာမ်ား
(၁) လင္မယားျပတ္စဲျခင္း
(အြန္လုိင္းမိတ္ေဆြအဆင့္မွ သံေယာဇဥ္ပုိလာျခင္းေၾကာင့္ အိမ္ေထာင္ဖက္ကုိ စိတ္၀င္စားမွဳနည္းလာျခင္း၊
အင္တာနက္ကုိသာအလြန္အမင္းစဲြလမ္းေနမွဳေၾကာင့္
လင္မယားဆက္ဆံေရးနည္းပါးလာျခင္း ႏွစ္မ်ဳိးျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္)
(၂) သားသမီးစိတ္ေ၀ဒနာရျခင္း-မိဘသားသမီးဆက္ဆံေရးေအးစက္လာျခင္း
လူမွဳေရးအက်ဳိးဆက္မ်ား
အလုပ္ပ်က္ျခင္း၊ မိတ္ေဆြစစ္နည္းပါးလာျခင္း၊
ကုသမွဳ(Treatment)
ေဆးကုိတိကနဲျဖတ္ရင္ ေဆးျဖတ္တဲ့ withdrawal symptoms ေတြေၾကာင့္ လူထိခုိက္တတ္သလုိ၊ နက္သမားကုိ
နက္တိကနဲျဖတ္ခုိင္းရင္ စိတ္ဓာတ္က်တာ၊စတဲ့ ေ၀ဒနာေတြ၀င္လာတတ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္မွ်င္းျပီးျဖတ္ေစရပါတယ္။
၁။ တေန႔တာအတြင္းနက္သုံးခ်ိန္ကုိ မွတ္တမ္းျပဳစုေစျခင္း
၂။ ျပင္ပေလာကနဲ႔ပုိဆက္ဆံေစျခင္း-ခရီးတုိထြက္ျခင္းစသည္
၃။ မိသားစုသမားမ်ားအတြက္၊ မိဘ၀တ္-သားသမီး၀တ္-လင္၀တ္-မယား၀တ္
စသည္မ်ားျပန္လည္သတိရေစျခင္း
၄။ သင္တန္း-လက္မွဳအတတ္ပညာစတာတက္ေစျခင္း
၅။ တရားထုိင္ေစျခင္း
ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းႏုိင္မွဳ(Prognosis)
ခံယူခ်က္နဲ႔ အမူအက်င့္ေျပာင္းလဲႏုိင္မွဳ (attitude and behavioral
change)ေပၚမွာမူတည္ပါတယ္။
Continue Reading...