ဆီးခ်ဳိေရာဂါျဖစ္ရျခင္း အေျကာင္းအရင္း

ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ကုိ အဂၤလိပ္ ေဆးပညာ စကားလုံးနဲ႔ Diabetes mellitus ( ဒုိင္အာဘိတိစ္ မလုိက္တပ္စ္) လုိ႔ေခၚပါတယ္။ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ဟာ ခႏၶာကုိယ္ မွာရွိတဲ့ ဂလူးကုိစ့္ဓာတ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဇီ၀ဓာတု (မက္တာဘုိးလစ္ျဖစ္စဥ္) တစ္ခု ကေမာက္ကမ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ျဖစ္ေပၚရတဲ့ ေ၀ဒနာစု တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။
ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါ ျဖစ္ေလ့ရွိတဲ့ အေၾကာင္းရင္းႏွစ္ခ်က္ ကေတာ့ မ်ိဳးရုိးဗီဇ (မ်ိဳးရုိးလုိက္ျခင္း) အေနအထုိင္ဘ၀ ပတ္၀န္းက်င္ ေၾကာင့္ရယ္ ျဖစ္တယ္။ (ဒီေနရာမွာ အေနအထုိင္ ဘ၀ ပတ္၀န္းက်င္ ဆုိတာကေတာ့ အထုိင္မ်ားတာ အ၀လြန္ အစားအစာ ေတြစားတာတုိ႔လုိ အလြန္အမင္း ဇိမ္က်က် ေနထုိင္မွုမ်ိဳးကုိ ဆုိလုိပါတယ္။ မ်ိဳးရုိးဗီဇရဲ႔အျပစ္ မဟုတ္ပါဘဲ မိမိ ေနပုံထုိင္ပုံ အဆင္မေျပ အခ်ိဳးမက်လုိ႔ ဆီးခ်ိဳ ျဖစ္ရတာကုိ ဆုိလုိပါတယ္။)

ဒီအခ်က္ေတြ ပုံစံတက် မျဖစ္တဲ့ အခါ ခႏၶာကုိယ္ရဲ႔ ဂလူးကုိစ့္ဓာတ္ (သၾကားဓာတ္)နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဇီ၀ကမၼျဖစ္စဥ္ ခ်ိဳ႔ယြင္း ေဖာက္ျပန္ သြားတယ္။ အဲဒီအခါ လူ႔ကုိယ္ခႏၶာ ရဲ႔ ေသြးထဲမွာ သၾကားဓာတ္ ပမာဏအဆင့္ ျမင့္တက္ လာပါတယ္။ အဲဒီလုိ ျမင့္တက္တာကုိ အဂၤလိပ္ ေဆးပညာ စကားလုံးနဲ႔ (hyperglycemia ဟုိက္ပါဂလုိက္ဆီးမီးယား) လုိ႔ေခၚပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ ေသြးထဲမွာရွိတဲ့ သၾကားဓာတ္ ပမာဏကုိ ထိန္းခ်ဳပ္တာကေတာ့ လူ႔ခႏၶာကုိယ္ထဲက ဓာတုပစၥည္း မ်ားနဲ႔ ဟုိမုန္းေတြပါပဲ။ ဟုိမုန္းဟာလည္း ဓာတုပစၥည္းတစ္မ်ိဳးပါပဲ။ ဟုိမုန္းဆုိတဲ့ အဓိပၸါယ္ကုိ ပုိစ့္တစ္ခုေပးျပီး သတ္သတ္ ရွင္းလင္းေပးပါ့မယ္။
ဟုိမုန္းေတြထဲမွာမွ အစာအိမ္ရဲ႔ ေအာက္မွာ ကပ္လ်က္ တည္ရွိေနတဲ့ ပန္ကရိယ (ျမန္မာလုိ သရက္ရြက္ လည္းေခၚတတ္တယ္ အဂၤလိပ္ေဆးစကားလုံးနဲ႔ pancreas ပါပဲ) ရဲ႔ ဘီတာဆဲလ္( beta-cell)က ထုတ္တဲ့ အင္ဆူလင္(INSULIN) ဟုိမုန္း ဟာ အေရးၾကီးပါတယ္။
ဆီးခ်ိဳဆုိတဲ့ အဓိပၸါယ္ကုိ ျပန္ေကာက္ရရင္ ေရွးကျမန္မာျပည္မွာ ေျပာသလုိ ဆီးေတြ ခ်ိဳေနတယ္ရယ္ လုိ႔ေျပာရင္ မမွန္ေတာ့ပါဘူး။ အရင္တုန္းကေတာ့ ဆီးသြားရင္ ပရြက္ဆိတ္ တက္ေနတာမ်ိဳးကုိ ဆီးခ်ိဳရယ္လုိ႔ အေရးတယူ ေျပာခဲ့ၾကရတဲ့ ေခတ္ရွိဖူးပါတယ္။ အခုေတာ့ ပုိေကာင္းေကာင္းနဲ႔ ပုိမွန္မွန္ကန္ကန္ သိေနပါျပီ။ ဆီးခ်ိဳဆုိတာဟာ ခႏၶာကုိယ္မွာရွိတဲ့ အင္ဆူလင္ဟုိမုန္း ထုတ္လုပ္မွု ခ်ိဳ႔ယြင္းနည္းပါးသြားတာ ဒါမွမဟုတ္ အင္ဆူလင္ဟုိမုန္းရဲ႔ အစြမ္းသတၱိ ခ်ိဳ႔ယြင္း နည္းပါးသြားတာကုိ ေခၚေ၀ၚတာပါပဲ။
လူတစ္ဦးရဲ႔ ဆီးခ်ိဳေရာဂါဟာ အင္ဆူလင္ဟုိမုန္း ထုတ္လုပ္မွု ခ်ိဳ႔ယြင္းနည္းပါးမွုေၾကာင့္ ျဖစ္ခဲ့ရင္ အဲဒီဆီးခ်ိဳကုိ ဆီးခ်ိဳအမ်ိဳးအစား-၁ လုိ႔ေခၚပါတယ္။ တကယ္လုိ႔ အင္ဆူလင္ ဟုိမုန္း ပုံမွန္ထုတ္ပါလ်က္ အင္ဆူလင္ ဟုိမုန္းရဲ႔ အစြမ္းသတၱိ ထိေရာက္စြာ မျပႏုိင္တာေၾကာင့္ ဆီးခ်ိဳျဖစ္ရတာမ်ိဳးဆုိရင္ ဆီးခ်ိဳအမ်ိဳးအစား-၂ လုိ႔ေခၚပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ ကုိယ္၀န္ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ဆီးခ်ိဳ (Gestational DM)ပါပဲ။ အင္ဆူလင္ ထုတ္လုပ္မွုနည္းပါးတာပဲျဖစ္ျဖစ္ အင္ဆူလင္ အစြမ္းသတၱိမျပႏုိင္တာပဲျဖစ္ျဖစ္ ႏွစ္မ်ိဳးစလုံးဟာ ေသြးထဲ က သၾကားဓာတ္ ပမာဏကုိ တက္ေစပါတယ္။ ေသြးထဲက သၾကားဓာတ္ ပမာဏကုိ တက္ေစရင္းနဲ႔ အဓိကေရာဂါ လကၡဏာေတြ ျဖစ္ေပၚပါတယ္။
အဲဒါေတြကေတာ့ ဆီးသြားတာမ်ားျခင္း၊ ဆီးသြားမ်ားလုိ႔ ေရငတ္ျခင္း ေရအမ်ားအျပားေသာက္ျခင္း၊ အျမင္အာရုံ က်ဆင္းေ၀၀ါးျခင္း၊ အေၾကာင္းမဲ့ ပိန္ျခင္း၊ မအီမသာျဖစ္ျခင္း နဲ႔ အျခားလကၡဏာေတြ ပဲျဖစ္ပါတယ္။
ဘယ္ဆီးခ်ိဳအမ်ိဳးအစားကုိမဆုိ ေ၀ဒနာ မခံစားရေအာင္ ထိန္းခ်ဳပ္ကုသ ႏုိင္ပါတယ္။ ၁၉၂၁ မွာ အင္ဆူလင္ ေပၚလာကတည္းက ကုသေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အရွင္း ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသဖုိ႔ေတာ့ မျဖစ္ႏုိင္ေသးပါဘူး။ ဆီးခ်ိဳအမ်ိဳးအစား -၁ မွာေတာ့ အင္ဆူလင္ ထုိးျခင္း၊ အင္ဆူလင္ပမ့္ နဲ႔ကုသျခင္း စတာေတြနဲ႔ ေရာဂါ ေ၀ဒနာေတြ မခံစားရဘဲ ေန႔စဥ္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ ေတြကုိ အမ်ားနည္းတူ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းကုသႏုိင္ ပါတယ္။ အမ်ိဳးအစား၂ မွာေတာ့ အစားအေသာက္ ထိန္းသိမ္းမွုပုိင္း၊ ေလ့က်င့္ခန္း ျပဳလုပ္ျခင္း အပုိင္းနဲ႔ ေသာက္ေဆးနဲ႔ ကုသျခင္း အပုိင္း၊ အင္ဆူလင္ နဲ႔ ကုသျခင္း အပုိင္းမ်ားနဲ႔ ထိန္းခ်ဳပ္ ကုသႏုိင္ပါတယ္။

ဆီးခ်ိဳ နဲ႔ သူ႔ကုိကုသတဲ့ ကုထုံးေတြေၾကာင့္ ေရာဂါ ေနာက္ဆက္တြဲေတြ ရွိလာတတ္ပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ အခ်ိန္တုိ အတြင္း( မိနစ္ပုိင္းမွ နာရီပုိင္း ရက္ပုိင္းအတြင္း) ျဖစ္တတ္ တဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါ အဆစ္ကေလးေတြကေတာ့ ေသြးထဲက သၾကားပမာဏ ရုတ္တရက္ အလြန္အမင္း က်ဆင္းသြားတာ မ်ိဳး၊ ကီတုန္း လုိ႔ေခၚတဲ့ ဓာတုပစၥည္းေတြ ထြက္ျပီး ခႏၶာကုိယ္ မွာ အက္ဆစ္ ဓာတ္ေတြ မ်ားတာ၊ အက္ဆစ္ဓာတ္မမ်ားပဲ ကုိယ္ခႏၶာေရဆြဲအား တက္လာလုိ႔ ကုိမာ(Coma)လုိ႔ေခၚတဲ့ ၾကာရွည္စြာ သတိေမ့ေျမာေရာဂါ ျဖစ္တာ ဒါမ်ိဳးေတြပါပဲ။
အက္ဆစ္မမ်ားဘဲ ေရဆြဲအားမ်ားလုိ႔ ကုိမာ ျဖစ္တာနဲ႔ အက္ဆစ္ဓာတ္မ်ား တာမ်ိဳးကေတာ့ ေသေသခ်ာခ်ာ ထိေရာက္တဲ့ ကုသမွုကုိ မယူရေသးလုိ႔ ျဖစ္တယ္ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။
ေရာဂါေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ အခ်ိန္ၾကာမွ ေပၚတတ္တဲ့ (ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အထိ ၾကာတတ္တယ္ ) ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါေတြကေတာ့ ႏွလုံးနဲ႔ ေသြးေၾကာ ဆုိင္ရာေရာဂါေတြ၊ ေက်ာက္ကပ္ ပ်က္ဆီးတာေတြ၊ ေက်ာက္ကပ္ လုံး၀ အလုပ္မလုပ္ႏုိင္ေတာ့ တာေတြ၊ မ်က္လုံး အတြင္းဘက္က်က်က ရက္တီနာ လုိ႔ေခၚတဲ့ အျမင္လႊာစုစည္းတဲ့ အာရုံခံ ပစၥည္း ပ်က္စီးတာေတြ၊ ခႏၶာကုိယ္ အႏွံ့က ပူေအးထိေတြ႔ စတာကုိသိတဲ့ အာရုံေၾကာနဲ႔ ကုိယ္လက္ လွုပ္ရွားမွုကုိ ထိန္းတဲ့ အာရုံေၾကာေတြ ပ်က္စီးတာေတြ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။
ေနာက္ေတာ့ အနာက်က္တာေႏွး တာေတြ၊ အမ်ိဳးသားေတြမွာ ပန္းေသပန္းညိွုး တာေတြ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ေျခေထာက္ေတြမွာ အနာက်က္ ေႏွးတဲ့ အတြက္ ပုပ္တာေတြ ဘာေတြအထိျဖစ္ျပီး ေျခေထာက္ ျဖတ္ပစ္ရတာ မ်ိဳးေတြလည္း ျဖစ္ေကာင္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လုံေလာက္တဲ့ ဆီးခ်ိဳ ကုသမွုနဲ႔ ေသြးတုိးကုိလည္း ထိန္းသိမ္း အေနအထုိင္ ဘ၀၀န္းက်င္ကုိလည္း ေကာင္းေအာင္မြန္ေအာင္ ေျပာင္းလုိက္ႏုိင္ရင္ (ဥပမာ ေဆးလိပ္ ျဖတ္တာတို႔ ခႏၶာကုိယ္ အေလးခ်ိန္ကုိ ထိန္းသိမ္း ႏုိင္တာတုိ႔) လုပ္ႏုိင္ရင္ ခုနက ေျပာခဲ့တဲ့ အခ်ိန္ၾကာျမင့္မွ ေပၚေပါက္မဲ့ ေရာဂါ ေနာက္ဆက္တြဲ ေတြကုိ အထုိက္အေလ်ာက္ တားဆီးႏုိင္ပါတယ္။
ဖြ႔ံျဖိဳးျပီး ႏုိင္ငံေတြ မွာေတာ့ ဆီးခ်ဳိဟာ လူလတ္ပုိင္း အရြယ္ေတြ မ်က္စိကြယ္ရျခင္း ရဲ႔ အဓိက အေၾကာင္းအရင္း ျဖစ္ေနျပီးေတာ့ ထိခုိက္ ဒဏ္ရာ တစ္စုံတစ္ရာ မျဖစ္ဘဲ ေျခေထာက္ျဖတ္ပစ္လုိက္ ရတာရဲ႔ အဓိက အေၾကာင္း အရင္းလည္း ျဖစ္လုိ႔ေနျပန္ပါတယ္။
အေမရိကန္ႏုိင္ငံ မွာေတာ့ ဆီးခ်ိဳေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါဟာ ဒုိင္ယာလက္ဆစ္ (DIALYSIS) လုိ႔ေခၚတဲ့ ေသြးအတြင္း ဓာတုပစၥည္းေတြကုိ အျပင္က ဓာတုပစၥည္းေတြနဲ႔ ဖလွယ္ ကုသရတဲ့ ေငြကုန္တဲ့ ကုထုံးရဲ႔ အဓိက အေၾကာင္းရင္း ေရာဂါ ၾကီး ျဖစ္လုိ႔ေနပါသတဲ့..။